¡ Dolores ! (Noëlla Elpers)
Dolores is een dwerg, kind in een pachtersfamilie zonder geld. Door haar gedrongen figuur en haar ongeremde, soms brutale gedrag is ze een lastpost in haar vaders ogen. Voor hem heeft ze maar een toekomst: een leven als nar. Dolores krijgt vanaf haar 7 jaar een opleiding. Op haar 11 jaar wordt ze gekocht door koning Ferdinand II van Spanje. Ze is het verjaardagsgeschenk aan prinses Johanna. Dolores heeft een groot hart met vele kamertjes. Ze verstaat de kunst om op te vrolijken. Zelf staat ze in het middelpunt van spot. En ze is verscheurd van verdriet om het verlies van haar familie. Het is de intense vriendschap tussen prinses Johanna, Dolores en het Moorse kamermeisjes Meryem die haar staande houdt.
Dit verhaal beschrijft een memorabele periode uit de geschiedenis van Spanje (Spanje wordt de grootste monarchie van Europa, het katholieke geloof verdrijft het jodendom en de islam). Dolores' vrijheid als nar geeft haar de kans om expressie te geven aan datgene wat ook Johanna voelt maar haar verboden is te uiten: de walging van de wreedheden die een machtig mens zijn zwakkere soortgenoot aandoet. Dolores (°1479, Biar) verdrinkt als ze 16 jaar, tien maanden en drieëntwintig dagen oud is op zee. We zijn dan 1496, het jaar waarin Johanna trouwt met Filips de Schone.
Met poëtische precisie is deze historische roman geschreven. Enig opzoekingswerk verschaft niet meteen antwoord op de vraag of Johanna werkelijk een dwerg als nar heeft gehad. Maar in mijn optiek bevat deze eindscène de sleutel om te kunnen stellen dat de romanfiguur Dolores voor het alter ego van Johanna staat. Zij brengt de balans die Johanna nodig heeft om zich vrij te voelen in het keurslijf waarin ze opgroeit.
Zowel Dolores als Johanna staan voor het opstandige individu dat zich afzet tegen de gevestigde overmacht. Met als lichtend hoogtepunt: het eenmalige moment waarop koningin Elisabeth uit haar marmeren rol valt en haar hofhouding terechtwijst omdat ze de spot drijven met Dolores.
Dit boek geeft niet alleen een historisch inzicht mee maar ook de menselijkheid van een prinses die de geschiedenis zal ingaan als 'waanzinnig'.
Het auctoriële vertelstandpunt laat de verteller toe het Spaanse landschap in beeld te brengen. Er zijn enkele opmerkelijke momenten waarin dat opvalt. De verteller volgt Dolores gedurdende het verhaal, maar laat haar achter in het hoofdstuk 'Lucinda' wanneer de plaatselijke kasteelheer het plan opvat Dolores als nar te nemen. Precies dezelfde beweging maakt de verteller als deze op Granada inzoomt. Het is de laatste in te nemen Morenstad waarna Spanje de grootste monarchie van Europa wordt. De rol van Dolores is hier beperkt.
Voor dit boek mag je al een geoefende lezer zijn. De auteur weet de lezer goed te begeleiden: de proloog is een voorbereiding op de epiloog en de trieste afloop van het verhaal. ¡ Dolores ! is een ideale reistip voor jongeren die Spanje bezoeken en het land met andere ogen willen zien.
